Op 5 februari werd in De Munt in Brussel het langverwachte startschot gegeven van de maatschappijbrede klimaatcampagne Sign For My Future. Ook Act4Change was present! Een tweehonderdtal ongeruste CEO’s, middenveldorganisaties en burgers staan aan de wieg van wat de grootste klimaatbeweging in de Belgische geschiedenis belooft te worden. Sign For My Future is een grootschalige online én offline petitie die de komende maanden de hele Belgische bevolking achter zich wil scharen. Wie tekent, eist van de volgende verkozen regering een bindende klimaatwet die radicaal gaat voor nul-uitstoot tegen 2050 (1), een ambitieus investeringsplan dat klimaatvriendelijke maatregelen positief stimuleert (2) en een onafhankelijke wetenschappelijke commissie die de handelingen op de voet opvolgt (3).
Act4Change ziet in deze gigantische campagne heel wat voordelen: we kunnen het klimaatdebat opentrekken tot in elke huiskamer, de bedrijfswereld schaart zich als één blok achter de klimaatbetogers en de volgende regering kan er niet om heen van klimaat een hoofdpunt te maken in hun verkiezingscampagne. We zijn hoopvol: deze campagne kan eindelijk alle politieke banaliteiten gladstrijken om met een propere lei aan de grootschalige maatschappijtransitie te beginnen. Zonder systeemwissel zullen structurele antwoorden immers altijd in de schaduw blijven. Daar zien wij dan ook onze rol als organisatie: jonge mokkers actief transformeren tot makers van een nieuw maatschappijsysteem, diep verankerd in de hele samenleving en ingebed in de maatschappelijke en planetaire grenzen.
We zijn hoopvol: deze campagne kan eindelijk alle politieke banaliteiten gladstrijken om met een propere lei aan de grootschalige maatschappijtransitie te beginnen.
Tijdens de persconferentie hoorden we een verhaal van optimisme. De lancering valt, geheel toevallig, middenin het klimaatmomentum dat geopend werd door de spectaculaire klimaatmarsen en nog spectaculairdere wekelijkse spijbelacties van de afgelopen maanden. De campagne oogst ook kritiek. Enkele milieu- en maatschappelijke organisaties wijzen op de gevaren van greenwashing. Veel van de prominent aanwezige bedrijven zijn immers even prominent aanwezig op de zwarte lijst van menig klimaatactivist. Climaxi, Fairfin en Students for Climate lieten dan ook formeel weten zich van de campagne te distantiëren.
Umicore, Telenet, Unilever, Sodexo, BNP Paribas… het zijn geen kleine garnalen. Vele van deze bedrijven hebben zelf een zeer groot aandeel in de broeikasemissie, zij het door eigen productie of investeringen in fossiele brandstofindustrieën. Enkel focussen op CO2-uitstoot is bovendien ook gevaarlijk: klimaatverandering is maar één van de planetaire problemen waar we als mensheid voor staan. Ook het verlies van de biodiversiteit, de verzuring van de oceanen, de ontregelde stikstof- en fosforcyclus zullen ons in de nabije toekomst parten spelen. Laat ons bovendien niet vergeten dat deze bedrijven hoofdrolspelers zijn van een economisch systeem dat onmeetbare globale onrechtvaardigheid, ongelijkheid, armoede en geweld met zich mee zeult. Act4Change ijvert voor een structurele maatschappijtransitie: system change, not climate change! Dus nee: blindstaren op een beleidsplan dat enkel voor nul-uitstoot gaat in 2050 is dus géén optie. En nee: deze bedrijfsleiders zijn niet de reddende engelen van ons klimaat!
De bezorgdheden van Climaxi, Fairfin en Students for Climate zijn dan ook terecht. Meer nog: de geloofwaardigheid van deze organisaties staat op het spel wanneer ze hun naam verbinden aan de bedrijven die zij dagelijks aan de kaak stellen. De rol van deze organisaties is dan ook om de kritische stem te zijn, de watchdog in de golf van euforie en optimisme. Als iedereen meejuicht wordt niemand uitgedaagd. Deze organisaties roepen op om ons met zijn allen kritisch te blijven!
Toch lijkt het ons belangrijk deze actie niet direct maatschappelijk af te schieten als een nationale groenwasmachine. Als Act4Change willen we de zaak dan ook even pragmatisch belichten. We benadrukken vooreerst dat de CEO’s, middenveldorganisaties en burgers niet de hoofdrol spelen in de campagne: die is weggelegd voor de kinderen. De jeugd, die de campagne zal trekken, is het gezicht en de emotionele hefboom om onze regering tot orde te roepen. Wellicht een detail, maar zeker niet onbelangrijk om de rollen duidelijk af te lijnen.
Keren we dan terug naar de CEO’s, de schietschijven van de campagne. Noem ons gerust naïef, maar wij geloven in de oprechte bezorgdheid van individuele vaders en moeders. Een ongerustheid die volledig losstaat van de rol die ze professioneel moeten spelen in hun bedrijf om de aandeelhouders (en een onmenselijk economisch systeem) tevreden te houden. Het is gevaarlijk om nog maar eens over een wij-zijverhaal te struikelen, want dat leidt onvermijdelijk tot politieke recuperatie. Dat is één van de belangrijkste lessen die de klimaatspijbelaars, die in De Munt trouwens op de eerst rij zaten, ons kunnen leren. In een wij-zijverhaal moeten er compromissen gesloten worden. Laat ons duidelijk zijn: compromissen kunnen we ons niet permitteren. Wij zien dan ook drie grote voordelen aan deze campagne.
Ten eerste is het een zeer duidelijk teken naar de regering toe. We zitten in een “Catch-22”, zo klonk het tijdens de persconferentie: alle wetenschappelijke bewijzen liggen op tafel, stapels oplossingen liggen stof te vergaren en toch zitten we in een impasse. Waarom durven beleidsmakers de nodige stappen niet zetten? Het antwoord is simpel: échte klimaatmaatregelen zullen weinig stemmen opleveren. Sign For My Future bewijst het tegendeel: de bedrijven die mee ondertekenen zijn bereid de consequenties te dragen. Ze vragen een beleid dat hen kanaliseert en reguleert om de juiste keuzes te maken. Geen enkel bedrijf zal als eerste de klimaatsprong wagen omwille van de angst om concurrentieel nadeel op te lopen. Daarom is het aan de regering om de economie stevig van maatschappelijke binnen- en planetaire buitengrenzen te voorzien. Elk bedrijf dat Sign For My Future mee ondertekent, engageert zich ervoor dat beleid ook te volgen en te ondersteunen.
Eens de klimaatproblematiek maatschappijbreed gedragen is, dan zal de grond vruchtbaar genoeg zijn om de échte debatten te openen. Dan pas zal de transitie naar een nieuw maatschappijmodel mogelijk worden..
We hebben hiermee vervolgens ook wapens in handen: zullen de commentaren op sociale media nu ook massaal KBC, Colruyt en Nestlé verwijten dat ze hun talk niet walken? Als de dappere klimaatspijbelaars door de publieke opinie al geviseerd worden omwille van hun “hypocrisie” (lees: hun smartphone, hun stukje vlees per week, hun plastiek bekertje op de festivalweide) hoe fantastisch zou het dan niet zijn om deze kanjers van CEO’s op het matje te roepen en hun engagement vertaald te zien in actie?
Ten slotte moeten we ook realistisch zijn. De grootste Belgische klimaatmars ooit kon 70.000 mensen mobiliseren. Dat is reusachtig veel maar het blijft slechts een druppel op een hete plaat van 11 miljoen inwoners. Als we nog eerlijker zijn dan moeten we toegeven dat een groot deel van die 70.000 betogers uit een gelijkaardige politieke en sociale hoek komt. Het klimaat gaat iedereen aan, het overstijgt partijpolitiek of sociale klasse. Net daarom kan de steun van deze grote bedrijven wel degelijk een nieuw segment van de bevolking aanspreken. Een nog groter deel van de bevolking zal bereikt worden door de media! Als die twee trechters ons een volledige bevolking aan klimaatactivisten kunnen aanleveren: waar wachten we dan nog op?
We mogen deze campagne niet zien als een doel op zich. De campagne is een startpunt: ze trekt de klimaatbeweging open tot in elke huiskamer. Ze roept op tot bezorgdheid en tot ambassadeurschap van iedere burger. Ze smeekt dat elke Belg zich opnieuw eigenaar voelt van het klimaatdebat. Ze is de uitgereikte hand van de bedrijfswereld naar de klimaatbeweging, die al maanden tienduizenden bezorgde burgers de straat opbrengt. Eens de
klimaatproblematiek maatschappijbreed gedragen is, dan zal de grond vruchtbaar genoeg zijn om de échte debatten te openen. Dan pas zal de transitie naar een nieuw maatschappijmodel mogelijk worden.